Göksel Kaşifler Kozmos’ta Bir Yolculuk

1. Uzay aracı
2. Uzay Aracı Türleri
3. Uzay Aracı Bileşenleri
4. Uzay Aracı Tahriki
5. Uzay Aracı Görevi
6. Uzay aracının fırlatılması
7. Uzay aracı yörüngesi
8. Uzay aracının inişi
9. Uzay Gemisi Dünya’ya Dönüyor
10. Soru Cevap

Hususiyet	Tarif
Göksel Kaşif	Evreni keşfetmek için uzaya seyahat icra eden birey.
Feza aracı	Uzayda yolculuk etmek suretiyle tasarlanmış bir çalgı.
Kozmos	Dünya atmosferinin dışındaki kainat.
Astronot	Uzaya yolculuk etmek suretiyle eğitilmiş birey.
Feza Seyahati	Uzaya seyahat etme eylemi.

II. Feza Aracı Türleri

Her biri muayyen bir gaye için tasarlanmış birçok değişik feza aracı türü vardır. En yaygın feza aracı türlerinden bazıları şunlardır:

• Yörüngesel feza aracı
• Sondalar
• Uydular
• Feza uçakları
• Yeniden kullanılabilir fırlatma araçları

Her feza aracı türünün kendine has bir takım özelliği ve kabiliyeti vardır. Mesela, yörüngesel feza araçları Dünya yahut öteki gezegenlerin yörüngesinde dönmek suretiyle tasarlanırken, sondalar güneş sistemini ve ötesini keşfetmek suretiyle tasarlanır. Uydular komünikasyon, hava tahmini ve Dünya gözlemi şeklinde muhtelif amaçlar için kullanılır. Feza uçakları, uçaklar şeklinde kalkış ve iniş yapabilen yine kullanılabilir feza araçlarıdır; yine kullanılabilir fırlatma araçları ise feza araçlarını yörüngeye fırlatmak ve Dünya’ya geri dönmek suretiyle tasarlanmıştır.

Yeni teknolojiler geliştirildikçe değişik feza aracı türleri devamlı olarak evrimleşiyor. Bu, bilim adamlarının ve mühendislerin her zamankinden daha kabiliyetli ve bereketli feza araçları tasarlamalarına imkan tanıyor. Netice olarak, feza keşfi giderek daha olası hale geliyor ve evrenimiz ile alakalı giderek daha çok şey öğreniyoruz.

III. Feza Aracı Bileşenleri

Feza araçları, muntazam emek harcaması için muhtelif bileşenlere gerekseme duyan karmaşa makinelerdir. Bu bileşenler şunları ihtiva eder:

Yapı: Bir feza aracının yapısı, çalgı için temel çerçeveyi sağlar ve mürettebatı ve kargoyu uzayın sıkıntılı ortamından korur. Feza aracı yapıları çoğu zaman alüminyum yahut karbon fiber şeklinde hafifçe malzemelerden yapılır ve çoğunlukla kompozit malzemelerle güçlendirilir.
İtki: Bir feza aracının itki sistemi, aracı uzayda hareket ettirmek için ihtiyaç duyulan itkiyi sağlar. İtki sistemleri kimyasal roketler yahut elektrikli itki sistemleri olabilir. Kimyasal roketler, itki üretmek için yakıt ve oksitleyicinin reaksiyonunu kullanırken, elektrikli itki sistemleri yüklü parçacıkları yüksek hızlara çıkarmak için elektrik kullanır.
Güç: Bir feza aracının güç sistemi, aracın sistemlerini çalıştırmak için ihtiyaç duyulan elektrik enerjisini sağlar. Güç sistemleri güneş dizileri yahut nükleer reaktörler olabilir. Güneş dizileri, elektrik üretmek için güneşin gücünü kullanırken, nükleer reaktörler elektrik üretmek için nükleer fisyondan gelen ısıyı kullanır.
Hayat desteği: Bir feza aracının hayat yardımcı sistemi mürettebata uzayda hayatta kalmak için gerekseme duydukları hava, su ve yiyeceği sağlar. Hayat yardımcı sistemleri çoğu zaman hava geri dönüştürücüler, su geri dönüştürücüler ve yemek depolama üniteleri şeklinde muhtelif bileşenleri ihtiva eder.
İletişim: Bir feza aracının komünikasyon sistemi mürettebatın Dünya ve öteki feza araçlarıyla komünikasyon kurmasını sağlar. İletişim sistemleri çoğu zaman antenler, vericiler ve alıcılar şeklinde muhtelif bileşenleri ihtiva eder.
Navigasyon: Bir feza aracının navigasyon sistemi, mürettebatın feza aracının uzaydaki konumunu ve hızını belirlemesini sağlar. Navigasyon sistemleri çoğu zaman star seyirciler, eylemsizlik standardize birimleri ve GPS alıcıları şeklinde muhtelif bileşenleri ihtiva eder.
Rehberlik ve denetim: Bir feza aracının rehberlik ve denetim sistemi, mürettebatın aracı manevra etmesine ve rotada tutmasına imkan tanır. Rehberlik ve denetim sistemleri çoğu zaman jiroskoplar, ivmeölçerler ve reaksiyon tekerlekleri şeklinde muhtelif bileşenleri ihtiva eder.

Bunlar bir feza aracını gerçekleştiren birçok bileşenden bir tek birkaçıdır. Muayyen bir feza aracında kullanılan muayyen bileşenler, feza aracının gerçekleştirmek suretiyle tasarlandığı göreve bağlı olarak değişecektir.

III. Feza Aracı Bileşenleri

Feza araçları, muhtelif sıkıntılı ortamlarda işlev görebilmesi ihtiyaç duyulan karmaşa makinelerdir. Çoğu zaman aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif değişik bileşenlerden oluşurlar:

* Mürettebatı ve ekipmanı uzayın sıkıntılı ortamından korumuş olan beden yahut beden.
* Feza aracının hareket etmesi için ihtiyaç duyulan itişi elde eden tahrik sistemi.
* Feza aracının rotasını müdafaasını elde eden bir rehberlik ve navigasyon sistemi.
* Feza aracının Dünya ile komünikasyon kurmasını elde eden bir komünikasyon sistemi.
* Mürettebata hava, su ve yemek elde eden bir hayat yardımcı sistemi.
* Feza aracına güç elde eden elektrik sistemi.
* Feza aracının sıcaklığını korumuş olan bir termal denetim sistemi.
* Feza aracının öteki feza araçlarına yahut feza istasyonlarına kenetlenmesini elde eden bir kenetlenme sistemi.

V. Feza Aracı Rolü

Bir feza aracı rolü, bir feza aracı tarafınca meydana gelen bir yolculuktur. Feza aracı görevleri iki ana türe ayrılabilir:

* Bulgu misyonlarıGüneş Sistemi’ni ve ötesini keşfetmek için tasarlanmışlardır.
* Tatbik misyonlarıDünya’ya komünikasyon, hava durumu tahmini ve Dünya gözlemi şeklinde hizmetler sağlamak için tasarlanmışlardır.

Bulgu görevleri çoğu zaman NASA, Avrupa Feza Ajansı (ESA) ve Rusya Federal Feza Ajansı (Roscosmos) şeklinde devlet kurumları tarafınca yürütülür. Tatbik görevleri çoğu zaman SpaceX ve Blue Origin şeklinde hususi firmalar tarafınca yürütülür.

Feza aracı görevleri birkaç gün yahut ay sürebilir yahut seneler hatta on seneler sürebilir. Bir görevin uzunluğu, görevin hedeflerine ve feza aracının kat etmesi ihtiyaç duyulan mesafeye bağlıdır.

Feza aracı görevleri inanılmaz derecede karmaşa ve sıkıntılı girişimlerdir. Dikkatli planlama ve koordinasyon gerektirir ve yüksek derecede risk ihtiva ederler. Sadece feza aracı görevleri ek olarak Güneş Sistemi ve ötesi ile alakalı varlıklı bir informasyon birikimi de elde etmiştir. Ek olarak Dünya ve evrendeki yerimiz ile alakalı anlayışımızı geliştirmemize destek olmuşlardır.

İşte feza aracı görevlerinden birtakım örnekler:

* İnsanları Ay’a gönderen Apollo programı.
* Dış gezegenleri keşfetmek için feza aracı gönderen Voyager programı.
* Kainat anlayışımızı kökten değiştiren Hubble Feza Teleskobu.
* Amerika ve Rusya’nın ortak projesi olan Internasyonal Feza İstasyonu.

Bunlar seneler süresince üstlenilen birçok şaşırtıcı feza aracı görevinden bir tek birkaçı. Feza aracı görevleri evrene yeni bir pencere açtı ve evrendeki yerimizi daha iyi anlamamıza destek oldu.

6. Sual Yanıt

İşte gökbilimciler ve feza araçları ile alakalı sıkça sorulan sorulardan bazıları:

1. Astronom kimdir?

2. Feza araçlarının değişik türleri nedir?

3. Bir feza aracının bileşenleri nedir?

4. Feza aracı tahriki nelerdir?

5. Feza aracı rolü nelerdir?

6. Feza aracı fırlatma nelerdir?

7. Feza aracı yörüngesi nelerdir?

8. Feza aracının inişi nelerdir?

9. Feza aracının Dünya’ya dönüşü nelerdir?

VII. Feza Aracı Yörüngesi

Bir feza aracının yörüngesi, bir gezegenin yahut öteki gök cisminin çevresinde izlediği yoldur. Bir yörüngenin şekli, feza aracının yörüngesinde döndüğü cismin kütle çekim kuvveti tarafınca belirlenir. Bir feza aracı bir cisme ne kadar yakınsa, kütle çekim kuvveti o denli kuvvetli olur ve mahrek o denli eliptik olur. Bir feza aracı bir cisimden ne kadar uzaksa, kütle çekim kuvveti o denli cılız olur ve mahrek o denli dairesel olur.

Üç ana mahrek türü vardır:

• A dairesel mahrek feza aracının yörüngesinde bulunmuş olduğu cisimden durağan(durgun) bir uzaklıkta kalmış olduğu yörüngedir.

• Bir eliptik mahrek feza aracının yörüngede olduğu gövdeden uzaklığının değişmiş olduğu bir yörüngedir. Yörüngenin en yakın noktasına mahrek denir yerberi ve en uzak nokta ise zirve noktası.

• A kutup yörüngesi yörüngesinde bulunmuş olduğu cismin kutupları üstünden geçen bir yörüngedir.

Feza aracı, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif yöntemler kullanılarak yörüngeye yerleştirilebilir:

• Bir füze fırlatma:Bir füze, yerçekimi kuvvetini yenecek lüzumlu itişi sağlayarak bir feza aracını yörüngeye fırlatmak için kullanılabilir.
• Yerçekimi yardımı:Bir feza aracı, başka bir cismin yer çekimini kullanarak kendini yörüngeye fırlatabilir.
• Güneş yelkeni:Güneş yelkeni, güneşin ışınım gücünden yararlanarak bir feza aracını yörüngeye oturtmak için kullanılabilir.

Bir feza aracının yörüngesi, irtifasını, hızını ve yolculuk yönünü değiştirebilmek için kullanılabilir. Bu, iticileri ateşleyerek yahut öteki gövdelerin yer çekimini kullanarak yapılabilir. Bir feza aracının yörüngesini dikkatlice denetim ederek, onu uzayda istenen herhangi bir yere göndermek mümkündür.

Feza aracının inişi

Feza aracının inişi, bir feza aracını emin bir halde Dünya yüzeyine yahut başka bir gezegen gövdesine geri döndürme sürecidir. İniş dönemi karmaşıktır ve dikkatli planlama ve tatbik gerektirir. Feza aracının inişinde yer edinen temel adımlar şunlardır:

1. Atmosfere giriş
2. Yavaşlama
3. Gol
4. İyileşmek

Atmosfere giriş, iniş periyodunun ilk adımıdır. Bu noktada, feza aracının hızı mahrek hızından iniş için emin bir hıza düşürülür. Bu, feza aracını yine giriş ısısından korumak için bir sıcaklık kalkanı kullanılarak gerçekleştirilir.

Yavaşlama iniş periyodunun ikinci adımıdır. Bu noktada, feza aracının hızı emin bir halde iniş yapabilene kadar daha da azaltılır. Bu, bir paraşüt yahut başka bir yavaşlama aleti kullanılarak gerçekleştirilir.

İniş periyodunun üçüncü adımı iniştir. Bu noktada, feza aracı Dünya’nın yüzeyi yahut başka bir gezegen gövdesiyle münasebet eder. Bu eleştiri bir aşamadır, bu sebeple feza aracının inişin etkisine hasar görmeden dayanabilmesi icap eder.

Kurtarma, iniş periyodunun son adımıdır. Bu noktada, feza aracı kurtarılır ve emin bir yere geri döndürülür. Bu çoğu zaman bir helikopter yahut başka bir tayyare kullanılarak gerçekleştirilir.

Feza aracının inişi karmaşa ve sıkıntılı bir süreçtir, sadece feza keşfinin başarısı için eğer olmazsa olmazdır. İniş dönemini dikkatlice planlayıp uygulayarak, feza aracı emin bir halde Dünya yüzeyine yahut başka bir gezegen gövdesine geri döndürülebilir ve bilim adamlarının ve mühendislerin inceleme ve keşiflerine devam etmelerini sağlar.

IX. Feza Gemisinin Dünya’ya Dönüşü

Bir feza aracı görevini tamamladığında Dünya’ya geri dönmelidir. Bunu yapmanın iki temel yolu vardır:

• Tekrar giriş: Feza aracı Dünya atmosferine girer ve aerodinamik sürüklenme kullanarak yavaşlar. Bu, feza aracının ısınmasına ve parlamasına yol açar ve bir sıcaklık kalkanı ile korunması gerekebilir.
• İniş: Feza aracı paraşüt yahut öteki cihazlar kullanılarak Dünya yüzeyine iner.

Tekrar giriş, bir feza aracını Dünya’ya geri döndürmenin en yaygın yoludur. Kompleks ve tehlikeli bir işlemdir, sadece 1960’lardan beri astronotları ve feza araçlarını uzaydan geri döndürmek için başarıyla kullanılmıştır.

Dünya yüzeyine iniş, yine girişten daha zor olsa gerek, sadece ara ara büyük yükler taşıyan yahut muayyen bir konumda kurtarılması ihtiyaç duyulan feza araçları için gereklidir. İnişler hem karada aynı zamanda suda başarıyla gerçekleştirilmiştir.

Bir feza aracının Dünya’ya dönüşü, herhangi bir feza görevinde mühim bir dönüm noktasıdır. Görevin sonunu ve eve dönüş yolculuğunun başlangıcını işaret eder.

S: Feza aracı nelerdir?
A: Feza aracı, uzayda yolculuk etmek suretiyle tasarlanmış bir araçtır. Feza aracı, insanlı yahut insansız olabilir ve bulgu, inceleme ve ulaşım şeklinde muhtelif amaçlar için kullanılabilir.

S: Feza araçlarının değişik türleri nedir?
A: Uydular, sondalar ve roketler de dahil olmak suretiyle birçok değişik feza aracı türü vardır. Uydular, Dünya yahut öteki gezegenlerin yörüngesinde dönen feza araçlarıdır ve komünikasyon, hava durumu tahmini ve Dünya gözlemi şeklinde muhtelif amaçlar için kullanılırlar. Sondalar, atmosferlerini, yüzeylerini ve jeolojilerini incelemek için öteki gezegenlere yahut uydulara gönderilen feza araçlarıdır. Roketler, öteki feza araçlarını uzaya fırlatmak için kullanılan feza araçlarıdır.

S: Feza araştırmalarının zorlukları nedir?
A: Feza keşfinin birçok zorluğu vardır, bunlara uzayın sıkıntılı ortamı, uzun mesafeler ve feza görevlerinin yüksek maliyeti dahildir. Sadece, feza keşfinin ödülleri de büyüktür, bunlara bilim ve değişen teknolojinin ilerlemesi ve yeni dünyaların keşfi dahildir.